Old Glory. A Voyage Down the Mississippi

Jonathan Raban – Old Glory (1981)*

Jonathan Raban is de beste schrijver van reisboeken waar u nog nooit van gehoord heeft. Hoe het mogelijk is dat vrijwel niemand in Nederland hem kent mag Joost weten. Pak een willekeurig boek van hem, lees een willekeurige bladzijde en de schrijflust en pure ongefilterde kwaliteit spatten ervan af.

Old Glory is binnen Rabans oeuvre weer een klasse apart. Het is zijn eerste boek waarin de boot de voornaamste methode van verplaatsing is. Raban, van oorsprong Brits, neemt de lezer in een inleidend hoofdstuk mee naar zijn vroegste jeugd in Norfolk. Hij las daar Twains The Adventures of Huckleberry Finn en zag plotseling overal de Mississippi in. De snelweg, de dampende sloot naast zijn ouderlijk huis, bliksem die neerdaalt uit de hemel: alles leek de kronkelende vaart naar New Orleans (‘Nawlins’).

De meeste reisverhalen gaan over goed voorbereide plannen. Raban wist niet eens hoe hij een boot moest besturen. Had hij nooit gedaan. Geen vaarbewijs. Maar hij moest per se varen op de meest verraderlijke van alle grote rivieren, de Mississippi van Minneapolis naar de uitmonding in de Golf van Mexico. Blijkens zijn geestige (en soms angstaanjagende) beschrijvingen van aanvaringen, bijna-dood-ervaringen en mechanische ongemakken wist hij van tevoren niet wat hij zich op hals haalde. Bovendien wordt hij meerdere keren verrot gescholden door andere schippers op de rivier, omdat hij de mores en code van het barging niet kent. Wie de rivier niet kent en vreest, loopt ernstig risico.

Gelukkig vindt Raban de tijd om prachtige mini-essays te schrijven over literatuur, kunst, seks, water, sport, politiek en van alles meer. De tocht is een louterende ervaringen (die meer dan een jaar duurde, want tussendoor meerde hij langere tijd aan voor twee liaisons amoureux; hij was niet de enige die zich alleen voelde op Old Man River)

Dit boek is niet alleen een reisbeschrijving van een man die een boottocht maakt, het is ook een biografie van een jaar uit het leven van een avontuurlijke, buitengewoon geestige en erudiete man. Simon Schama schreef eens over Tolstoys Oorlog en vrede:

It is a book you don’t read, so much as live’

Dit citaat is evenzeer van toepassing op Old Glory: A Voyage Down the Mississippi

– Job van der Kooij